Gratowanie – czym jest i jak wykonywać je poprawnie?
Gratowanie polega na usuwaniu ostrych pozostałości materiałów, takich jak metal oraz tworzywa sztuczne oraz wyrównywaniu powierzchni na krawędziach. Odbywa są po różnego rodzaju obróbkach i jest niezbędne, ponieważ w efekcie procesów obróbki często powstają tzw. zadziory, nazywane też gratami, stanowiąca niewielkie, ale ostre fragmenty, mogące wystawać poza krawędzie materiału i wpływać na bezpieczeństwo.
Czym jest gratowanie?
Gratowanie to proces obróbki mechanicznej, którego celem jest usunięcie z powierzchni przedmiotu wszelkich nierówności, zadrapań, zarysowań i innych defektów o niewielkiej głębokości. Proces ten pozwala na uzyskanie idealnie gładkiej i pozbawionej niedoskonałości powierzchni przedmiotu. Gratowane są różnego rodzaju elementy, jak na przykład płyty stalowe, elementy maszyn, narzędzia czy części samochodowe.
Proces gotowania pozwala pozbyć się ostrych krawędzi po obróbkach materiałów, co ma znaczenie ze względów eksploatacyjnych, a ponadto wpływa na ogólną estetykę. Usuwanie ostrych kantów, które powstają po obróbce materiałów pozwala również na właściwe łączenie wszystkich detali i wpływa na bezpieczeństwo. Na co dzień gratowanie jest niezbędne w takich branżach jak: medycyna, lotnictwo i motoryzacja.
Metody gratowania oraz maszyny i narzędzia do gratowania
Proces gotowania i wykończenia powierzchni bazuje na różnych sposobach, takich jak:
- polerowanie;
- szlifowanie;
- frezowanie;
- dogładzanie;
- zatapianie krawędzi;
- szczotkowanie i inne.
Gratowanie może odbywać się w sposób mechaniczny, ręczny lub ręczno-maszynowy. W tym ostatnim przypadku używa są ściernic oraz szczotek i frezów. Gratowanie odbywa się również w postaci obróbki wysoką temperaturą w przypadku nierówności na powierzchni takich materiałów jak np. metal. Zawsze w takiej sytuacji produkt, który poddawany jest obróbce musi być czysty i nie mogą się na nim znajdować płyny obróbkowe oraz inne detergenty. Tego typu metoda nie może być używana podczas gratowania aluminium i magnezu.
Jeszcze innym sposobem gratowanie jest gratowanie chemiczne, wykonywane poprzez zanurzenie materiału w specjalnych roztworach chemicznych. Stosuje się to w przypadku przedmiotów o nieregularnych kształtach, gdzie trudno jest dotrzeć do poszczególnych miejsc wymagający wygładzenia.
Powszechnie stosuje się również gratowanie za pomocą prądu, gdzie do usuwania ostrych krawędzi używa się elektrolizy. Tego typu proces wymaga jednak wzięcia pod uwagę wielu czynników, takich jak: temperatura, rodzaj materiału, prędkość przepływu elektrolitów, gęstość prądu, koncentracja itd.
Gratowanie metodą wibrościerną
Gratowanie w maszynach wibrościernych to jedna z metod gratowania, polegająca na obróbce powierzchni przedmiotu w specjalnej maszynie. W czasie obróbki wibracyjnej granulki (kształtki) specjalnego materiału są mieszane z wodą i środkiem chemicznym.
Zastosowanie gratowania w przemyśle
Gratowanie jest procesem niezwykle ważnym w przemyśle, zwłaszcza tam, gdzie precyzyjne wykonanie jest niezbędne. Gratowanie stosuje się w produkcji narzędzi, elementów maszyn, elementów samochodowych, a nawet biżuterii. Poprzez długą serię procesów gratowania, można uzyskać kształty o różnych kształtach i rozmiarach, co umożliwia produkcję bardzo skomplikowanych przedmiotów.